Proces palenia począwszy od  rozkładu materiału palnego, kończąc na utlenianiu w strefie spalania płomieniowego jest mechanizmem generującym szereg różnych substancji chemicznych. Niemal wszystkie w sposób negatywny oddziaływać będą na zdrowie człowieka. Strażak pracujący w strefie zadymienia narażony jest na ich oddziaływanie – co dla wielu jest jasne. Jednak duża część tych substancji wnika w osłony osobiste strażaka. Wielowarstwowa struktura ubrania specjalnego, rękawic, kominiarki, tekstylnych elementów wyposażenia hełmu sprawia, że zanieczyszczenia te łatwo zostają uwięzione w ich wnętrzu.

Spalaniu drewna – na pozór bezpiecznego dla zdrowia – towarzyszy produkcja dymu zawierającego m.in.: VOC (C2-C7) – lotne związki organiczne ((pył), Aldehydy (ciecz), Furan (ciecz), Benzen (ciecz), Alkilobenzen (ciecz), Chlorometan (gaz), Naftalen i zamienniki (pył), Sadze (pyL), Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (pył), Alkany (C24-C30) (ciecz), Chlor (gaz).[1]

Paliwa nowoczesnych pożarów oparte są jednak na materiałach pochodzenia sztucznego, bardzo często będącego produktami obróbki ropy naftowej.

Charakterystyka produktów rozkładu termicznego oraz spalania tworzyw sztucznych

Materiał	Produkty rozkładu termicznego	Produkty spalania
Epoksydy	Epichlorohydryna, toluol	Kwas chlorowodorowy, tlenek węgla, dwutlenek węgla, kwas mrówkowy
Polietylen	etylen	Tlenek węgla, dwutlenek węgla.
Polichlorek winylu	Kwas chlorowodorowy, chlorek winylu	Kwas chlorowodorowy, tlenek węgla, dwutlenek węgla
Polistyren	Dimery i trymery sterynu	Tlenek i dwutlenek węgla
Poliamid	cyjanowodór	Tlenek i dwutlenek węgla
Poliuretan	Dwuizocyjanianki, cyjanowodór	Tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotów, cyjanowodór

Źródło: [2] 

Obecność każdej z tych substancji w atmosferze wpływa negatywnie na zdrowie człowieka. Zarówno poprzez inhalację jak i kontakt fizyczny.

Na fioletowo zaznaczono, substancje znajdujące się wykazie substancji zaklasyfikowanych jako substancje o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy na podstawie klasyfikacji zharmonizowanej. Należy pamiętać, że poza tymi wymienionymi strażak będzie narażony na szereg innych zanieczyszczeń, stwarzających dla niego zagrożenie – takich jak krylonitrylu, etylobenzenu, polistyrenu, pentanu, ksylenu, poliwęglanów, akroleiny, o-ksylenu, furanu, metakroliny, nonanu, dimetylofuranu, heksanu, benzaldehydu, fufralu, m-dichlorobenzenu, benzenu, n-butanu, toluenu, okranu, PVC, 2-fufuralu, chlorobenzenu, azbestu. Ponadto ustalono obecność: benzyny, oleju napędowego, postycydów, farb,  smoły, insekcydów, płynu hydraulicznego, płynów ustrojowych, czy płyny ustrojowe poszkodowanych.

W Occupational Health and Safety Research Institute z USA w 2003 roku przeprowadzono badania dotyczące wpływu zabrudzeń odzieży ochronnej używanej przez strażaków.

Ustalono, że zanieczyszczenia te mają wpływa na:

-możliwością przewodzenia prądu elektrycznego przez ubranie,

-zapaleniem się zewnętrznej powierzchni ubrania,

-zwiększeniem pochłaniania energii emitowanej przez promieniowanie z pożaru przez ubranie

-zmniejszeniem pożądanej wymiany gazowej powłok ubrania,

-osłabieniem właściwości mechanicznej oraz termicznej włókien, z których ubranie zostało wykonane,

-zmniejszeniem widoczności elementów odblaskowych na ubraniu,

-zwiększeniem wagi ubrania,

-pojawieniem się zagrożenia zdrowotnego zarówno dla strażaka jak i ludności cywilnej, z którą strażak ma styczność.

Strażak opuszczając miejsce pożaru winien pamiętać, że Środki Ochrony Indywidualnej należy poddać czyszczeniu, a wręcz dekontaminacji. Wstępnej jeszcze na miejscu prowadzonych działań – poprzez strzepanie cząstek stałych oraz obmycie strumieniem wody. Właściwej – już po powrocie do remizy/strażnicy – poprzez poddanie procesowi prania w dedykowanej pralce.  Sam proces czyszczenia powinien odbywać się na równi z tym, w jaki sposób traktowałoby się przedmiot uznany za skażony – z zachowaniem właściwych ochron osobistych.

autor Paweł Łabędzki

Informację wprowadził: kpt. mgr inż. Sebastian Piotrowski

[1] Źródło: 1993 EPA Report, A Summary of the Emissions Characterization and Noncancer Respiratory Effects of Wood Smoke, EPA-453/R-93-036

[2] Źródło: dr inż. Dorota Riegert, Sposoby Modyfikowania Właściwości Palnych Tworzyw Sztucznych,  Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 2/2013.